Schilders bezig aan de Drentsche Aa
de magie van buiten schilderen
Voordelen buiten schilderen t.o.v. een foto naschilderen
Waarom plein air schilderen? Veel professionele kunstenaars zweren erbij en zeggen dat je pas kunt schilderen als je dit Plein Air weet te doen. Het naschilderen van foto’s wordt door de fanatieke buitenschilder al gauw als kunstmatig en plat bestempeld. Dit kan te maken hebben met het feit dat je ‘en plein air' als schilder met wisselende omstandigheden werkt waardoor je penseelstreken een vlottere, toets krijgen. Dit, terwijl je bij het naschilderen van een foto en voldoende rekenwerk al snel een perfect plaatje neerzet. Maar met minder levendigheid. Enfin, smaak blijft persoonlijk en voor beide technieken zijn voor- en tegenstanders te vinden.
Het is verassend hoeveel je kunt leren van een korte schildercursus in de open lucht. Zo ook langs de Drentsche Aa, een prachtig gebied in Drenthe waar menig kunstenaar zich door de jaren heen al heeft laten meeslepen door de prachtige vergezichten met schommelende beekjes en sprookjesachtige bossages. We lopen stap voor stap door het proces en de voorbereiding.
EN| PLEIN AIR OF FOTO's NASCHILDEREN?
Smaak blijft persoonlijk en voor beide technieken zijn voor- en tegenstanders te vinden.
daar kan geen atelier tegenop
Voel de warmte van de zon, hoor het ruisen van de bladeren en ruik de frisse lucht...
Eerlijk, ik geniet enorm van bezig zijn in de open lucht. Ook al is de drempel om buiten te schilderen vaak wat hoger dan thuis achter je schildersezel. Het schilderen in de buitenlucht zorgt voor een directe interactie met het onderwerp. Je voelt de warmte van de zon, hoort het ruisen van de bladeren en ruikt de frisse lucht terwijl je schildert. Deze zintuiglijke elementen dragen bij aan de authenticiteit en levendigheid van je werk, iets wat moeilijk te bereiken is in een studio-omgeving. Bovendien biedt En Plein Air schilderen de mogelijkheid om de veranderende lichtomstandigheden en natuurlijke kleurenpaletten vast te leggen, wat je schilderijen een dynamische en realistische kwaliteit geeft.
Voor het schilderen in de natuur is een klein stukje voorbereiding nodig. Vandaar deze handige checklist zodat jij, eenmaal gesetteld, lekker aan de slag kunt.
Vincent Brons Plein Air - Drentsche Aa
VAN A TOT Z
Hoe ga je te werk bij
En Plein Air schilderen?
En Plein Air schilderen?
stap 1:
De voorbereiding
Kies een locatie: Zoek een plek die je inspireert en waar je je prettig voelt om te werken. Denk aan een park, het strand, een bos of een stadstafereel. Wat neem je mee als je plein air gaat schilderen?
Benodigdheden:
Tekenmateriaal
Om een eerste compositie voor je schilderij te maken, heb je de volgende schets- en tekenspullen nodig: een schetsboekje, potloden, een kneedgum, een puntenslijper en houtskool.
Kwasten
De keuze voor penselen en kwasten is natuurlijk voor iedereen persoonlijk. Platte kwasten in verschillende breedtes hebben de voorkeur. Enkele kleine, ronde penselen zijn handig voor details.
Tekenmateriaal
Om een eerste compositie voor je schilderij te maken, heb je de volgende schets- en tekenspullen nodig: een schetsboekje, potloden, een kneedgum, een puntenslijper en houtskool.
Kwasten
De keuze voor penselen en kwasten is natuurlijk voor iedereen persoonlijk. Platte kwasten in verschillende breedtes hebben de voorkeur. Enkele kleine, ronde penselen zijn handig voor details.
Beelddragers
Je kunt kiezen voor linnen of multiplex, zolang ze voorbereid zijn met (3 laags) Gesso. Heb je weinig ervaring, dan zou ik aanraden niet meteen te groot te werken. Hou het overzichtelijk, tot maximaal 40x50 cm.
Palet
Een houten palet heeft de voorkeur omdat een afscheurpalet van papier problemen kan geven bij (harde) wind. En vergeet niet een oude doek of t-shirt mee te nemen om je kwasten aan af te vegen.
Veldezel of kistezel
Het is het prettigst om met een koffer- of kistezel te werken. Er zijn prachtige kistezels van Mabef beschikbaar, maar die kosten ook wat en zijn best gewichtig om langere tijd te dragen. Je kunt ook eerst eens proberen te werken met een voordelige, lichtgewicht driepoot veldezel. Dan is het wel handig om een krukje mee te nemen dat als tafeltje kan dienen.
Je kunt kiezen voor linnen of multiplex, zolang ze voorbereid zijn met (3 laags) Gesso. Heb je weinig ervaring, dan zou ik aanraden niet meteen te groot te werken. Hou het overzichtelijk, tot maximaal 40x50 cm.
Palet
Een houten palet heeft de voorkeur omdat een afscheurpalet van papier problemen kan geven bij (harde) wind. En vergeet niet een oude doek of t-shirt mee te nemen om je kwasten aan af te vegen.
Veldezel of kistezel
Het is het prettigst om met een koffer- of kistezel te werken. Er zijn prachtige kistezels van Mabef beschikbaar, maar die kosten ook wat en zijn best gewichtig om langere tijd te dragen. Je kunt ook eerst eens proberen te werken met een voordelige, lichtgewicht driepoot veldezel. Dan is het wel handig om een krukje mee te nemen dat als tafeltje kan dienen.
Verf
Of je nog werkt met acryl, olieverf of anders, meerdere kunstenaars raden de volgende kleuren aan om plein air mee te schilderen: titaanwit, ultramarijn, gebrande sienna, gele oker, cadmiumrood of Scheveningen rood, cadmiumgeel, sèvre blauw en gebrande omber.
Of je nog werkt met acryl, olieverf of anders, meerdere kunstenaars raden de volgende kleuren aan om plein air mee te schilderen: titaanwit, ultramarijn, gebrande sienna, gele oker, cadmiumrood of Scheveningen rood, cadmiumgeel, sèvre blauw en gebrande omber.
Uitrusting Vincent bij buiten schilderen - kistezel Mabef
GEBRUIK DE CHECKLIST
"Niks vervelender dan alles klaar te hebben staan en dan tóch te ontdekken dat je iets vergeten bent..."
Overig:
- Een paletmes voor het mengen van verf en het verwijderen van overtollige verf.
- Een kader (eenvoudige versie perspectiefraam) Maak van twee hoeken van stevig karton die je over elkaar legt en doorheen kijkt om je kader en compositie te bepalen.
- Reukloze terpentine voor olieverf en extra (jam)potjes voor het afvoeren ervan.
- Voor acrylverf of olieverf op waterbasis: neem voldoende water en een potje voor afvalwater mee. Immers, die giftige stoffen wil je niet in de natuur dumpen.
- Een opvouwbaar stoeltje is handig om zittend te werken, je hebt ze ook te koop in combinatie met een rugzak, speciaal voor plein air schilderen.
- Zorg voor wind- en waterdichte kleding en schoeisel. Bij zonnig weer is een hoofddeksel en zonnebrandcrème natuurlijk aan te raden.
- En last but not least; schilderen is gewoon hard werken dus neem geregeld afstand van je werk, loop naar achteren en gun jezelf te eten en drinken in de welverdiende pauzes.
Voorbeeld zelf te maken en eenvoudig bedienen kader of raam voor kunstschilderen
Schetsen met potlood in schetsboeken
stap 2:
De compositieschets
(met potlood en schetsboek)Vorm
Hoe begin je met plein air schilderen? Het eerste wat je doet is aandachtig rondkijken en op zoek gaan naar een interessant kader voor jouw werk. Welk perspectief kies je? Ga je voor een 2 of 3 punts perspectief? Waar plaats je de horizon in je compositie? Hoog met veel landschap? Of laag met veel lucht? Wat wordt je onderwerp? Allemaal overwegingen die bepalen waar jij je ezel precies gaat plaatsen. Een meter naar rechts of links uitwijken kan al een enorm verschil in je compositie als gevolg hebben. Ik gebruik hiervoor graag een zelfgemaakt kartonnen kader (zie eerdere afbeelding) om doorheen te kijken. Eventueel kun je deze al vastzetten op een manier dat het dezelfde verhouding heeft als je doek of beelddrager. Is het kader en onderwerp bepaald? Je maakt dan altijd eerst een schets met potlood, in je schetsboek. Velen zijn geneigd deze stap van schetsen over te slaan omdat ze graag direct met hun kwasten aan de slag gaan. Maar het maken van een schets is een slimme manier om je compositie te toetsen, plaatsing van het onderwerp te bepalen en grip te krijgen op hetgeen je wil gaan vastleggen. En daarbij komt; hoe vaker je iets hebt getekend, hoe meer het ‘eigen’ wordt en daardoor beter te vangen op je doek.
Hoe begin je met plein air schilderen? Het eerste wat je doet is aandachtig rondkijken en op zoek gaan naar een interessant kader voor jouw werk. Welk perspectief kies je? Ga je voor een 2 of 3 punts perspectief? Waar plaats je de horizon in je compositie? Hoog met veel landschap? Of laag met veel lucht? Wat wordt je onderwerp? Allemaal overwegingen die bepalen waar jij je ezel precies gaat plaatsen. Een meter naar rechts of links uitwijken kan al een enorm verschil in je compositie als gevolg hebben. Ik gebruik hiervoor graag een zelfgemaakt kartonnen kader (zie eerdere afbeelding) om doorheen te kijken. Eventueel kun je deze al vastzetten op een manier dat het dezelfde verhouding heeft als je doek of beelddrager. Is het kader en onderwerp bepaald? Je maakt dan altijd eerst een schets met potlood, in je schetsboek. Velen zijn geneigd deze stap van schetsen over te slaan omdat ze graag direct met hun kwasten aan de slag gaan. Maar het maken van een schets is een slimme manier om je compositie te toetsen, plaatsing van het onderwerp te bepalen en grip te krijgen op hetgeen je wil gaan vastleggen. En daarbij komt; hoe vaker je iets hebt getekend, hoe meer het ‘eigen’ wordt en daardoor beter te vangen op je doek.
Toonwaarden
Hou je schets simpel en focus op de grote vormen, vlakken en lijnen. Zorg voor een potlood waarmee voldoende licht/donker contrast is aan te geven. Alles om te kijken hoe de grote vlakken in toonwaarden van licht en donker met elkaar samenwerken. Neem dus je tijd voor een goede schets, want deze zal leidend zijn voor het opzetten van je doek.
Hou je schets simpel en focus op de grote vormen, vlakken en lijnen. Zorg voor een potlood waarmee voldoende licht/donker contrast is aan te geven. Alles om te kijken hoe de grote vlakken in toonwaarden van licht en donker met elkaar samenwerken. Neem dus je tijd voor een goede schets, want deze zal leidend zijn voor het opzetten van je doek.
houtskool schets van mijn gekozen compositie: een grote zware boom tegenover een luchtig vergezicht
Een goede voorbereiding geeft je rust bij het schilderen in de buitenlucht
Warme en koele tonen
Van schetsboek naar doek: Houtskool op een getinte ondergrond
Voordat ik de schets met houtskool op het doek overbreng, maak ik eerst een imprimatura: een dunne, transparante ondergrondkleur die het witte doek wegneemt en je werk lucht geeft tijdens het schilderen. Je kunt deze eenvoudig maken door wat acrylverf te verdunnen met water (ongeveer melkachtig) en dit snel met een brede kwast of spons op je doek aan te brengen. Ook als je later op olieverf over wil gaan, mag de ondergrond in acrylverf worden aangebracht. Zo droogt het binnen een paar minuten en kun je direct verder.Ik gebruik vaak een zachte warme grijs, een verdunde omber of rauwe sienna, soms gemengd met een tikje ultramarijn. Dit geeft een warme grondtoon en laat zowel lichte als donkere partijen straks mooier spreken tijdens het schilderen.
Grote Vlakken schilderen:
Nu de houtskoolschets op ons doek staat, gaan we pas echt met verf aan de slag. We gebruiken echter een beperkt palet en werken van warm naar koel. Dat wil zeggen, voorin de compositie worden vaak warmere kleuren gebruikt (op basis van gebrande sienna) dan verder naar de horizon waar het koeler wordt. (op basis van ultramarijn)
- Titaan wit
- Ultramarijn blauw
- Gebrande sienna
- Gele oker.
Voordat ik de schets met houtskool op het doek overbreng, maak ik eerst een imprimatura: een dunne, transparante ondergrondkleur die het witte doek wegneemt en je werk lucht geeft tijdens het schilderen. Je kunt deze eenvoudig maken door wat acrylverf te verdunnen met water (ongeveer melkachtig) en dit snel met een brede kwast of spons op je doek aan te brengen. Ook als je later op olieverf over wil gaan, mag de ondergrond in acrylverf worden aangebracht. Zo droogt het binnen een paar minuten en kun je direct verder.Ik gebruik vaak een zachte warme grijs, een verdunde omber of rauwe sienna, soms gemengd met een tikje ultramarijn. Dit geeft een warme grondtoon en laat zowel lichte als donkere partijen straks mooier spreken tijdens het schilderen.
Grote Vlakken schilderen:
Nu de houtskoolschets op ons doek staat, gaan we pas echt met verf aan de slag. We gebruiken echter een beperkt palet en werken van warm naar koel. Dat wil zeggen, voorin de compositie worden vaak warmere kleuren gebruikt (op basis van gebrande sienna) dan verder naar de horizon waar het koeler wordt. (op basis van ultramarijn)
- Titaan wit
- Ultramarijn blauw
- Gebrande sienna
- Gele oker.
Meng eerst 4 toonwaarden met gebrande Sienna als basis. Meng wat titaan wit erdoor voor de meest lichte warme toonwaarde, ultramarijn voor het krijgen van de donkerbruine tonen. Schilder eerst de grote kleurvlakken, zonder je druk te maken om details. Wees niet te bang om je schets over te schilderen. 'No fear, kill your darlings’.
nb: Zelf gebruik ik olieverf op waterbasis van het merk Cobra. Reden hiervoor is dat we hier bij het programma Project Rembrandt mee werkten en ik het fijn vind om water in plaats van terpentine te gebruiken.
stap 4:
Kleur
Wanneer de basis staat in de eerder genoemde toonwaarden van warm naar koel, is het tijd om extra kleur te mengen. Zonder je meteen te verliezen in het hele spectrum aan kleuren. Voegen we voorlopig maar 1 kleur toe; De gele oker. Met deze kleur nemen de mogelijkheden namelijk al enorm toe. Immers, de ultramarijn gemengd met oker geeft al ruimte voor groentinten. Meng je kleuren zorgvuldig en probeer de nuances van het natuurlijke licht te vangen.
Tip: Een beetje de vaart erin houden. Het licht verandert snel, vooral buiten. Werk wat sneller dan je thuis gewend bent, om de sfeer en lichtinval vast te leggen voordat deze teveel verandert.
Blauw en Oker brengen groen
paul cezanne
"All pictures painted inside in the studio will never be as good as the things done outside."
stap 5:
Details toevoegen
Nu de compositie, toon- en kleurvlakken liggen, is het tijd om de finishing touches toe te voegen. Pak een fijn penseel en werk aan subtiele texturen: stipjes in bladeren, aarzelende lichtvlekjes op water of dunne lijnen in wolkenranden. Let op reflecties, schaduwen en beweging – juist dát brengt je pleinair-werk tot leven. Deze fase draait om precisie en gevoel: durf te accentueren én terug te nemen, zodat je schilderij diepte en dynamiek krijgt!
Finishing touches:
Breng de laatste details aan om je schilderij af te maken. Denk aan highlights, schaduwen en fijne lijnen.
Finishing touches:
Breng de laatste details aan om je schilderij af te maken. Denk aan highlights, schaduwen en fijne lijnen.
Reflecties en Schaduwen:
Let op hoe het licht reflecteert op verschillende oppervlakken en hoe schaduwen vallen. Deze elementen geven je schilderij diepte en realisme.
Let op hoe het licht reflecteert op verschillende oppervlakken en hoe schaduwen vallen. Deze elementen geven je schilderij diepte en realisme.
Beweging:
Probeer de beweging van water, bladeren in de wind of wolken vast te leggen om dynamiek toe te voegen aan je werk.
Probeer de beweging van water, bladeren in de wind of wolken vast te leggen om dynamiek toe te voegen aan je werk.
plein air
Door deze stappen te volgen, kun je zelf van start met En Plein Air schilderen en de schoonheid van de natuur op je doek proberen vast te leggen...
Oefening baart Kunst
Het avontuur van En Plein Air schilderen wacht op je. En Plein Air schilderen is een vaardigheid die je door oefening ontwikkelt. Ga regelmatig naar buiten om te schilderen en blijf jezelf uitdagen. Door jezelf onder te dompelen in de natuur en de schoonheid van je omgeving vast te leggen, ontwikkel je niet alleen je technische vaardigheden, maar ook je artistieke visie. Laat je niet ontmoedigen door de uitdagingen die je onderweg tegenkomt of voorbijgangers die jou graag bezig zien; elke penseelstreek en elk schilderij brengt je dichter bij de natuur en verbetert je skills. Dus pak je schildersezel, trek eropuit en ervaar de magie van En Plein Air schilderen zelf. Onthoud, oefening baart kunst, en de wereld is jouw canvas.
Veel schilderplezier!
Resultaat Vincent Brons - De gevoelige boom
Veelgestelde vragen (FAQ)
Plein Air Schilderen
Welke verf wordt gebruikt bij plein air?
Meestal olieverf of acrylverf, omdat deze sterke kleuren hebben en goed mengen in het licht buiten.
Meestal olieverf of acrylverf, omdat deze sterke kleuren hebben en goed mengen in het licht buiten.
Wat betekent 'en plein air'-schilderen?
Schilderen in de buitenlucht, direct vanaf de waarneming.
Schilderen in de buitenlucht, direct vanaf de waarneming.
Wordt er tegenwoordig nog steeds plein air geschilderd?
Ja, het is populair en helpt schilders licht en sfeer sneller te leren vangen.
Ja, het is populair en helpt schilders licht en sfeer sneller te leren vangen.
Wat is een plein air schildertechniek?
Werken in grote kleurvlakken en snel licht- en kleurverhoudingen op doek zetten.
Werken in grote kleurvlakken en snel licht- en kleurverhoudingen op doek zetten.
Wat is het beste medium voor plein air schilderen?
Olieverf voor mengbaarheid, acryl voor snelle droogtijd; beide zijn geschikt.
Olieverf voor mengbaarheid, acryl voor snelle droogtijd; beide zijn geschikt.
Over Vincent
In 2003 afgestudeerd aan de Kunstacademie Minerva te Groningen, in de richting van Grafisch ontwerp. In 2022 na 18 jaar succesvol ondernemen mijn aandelen verkocht om meer tijd te kunnen besteden aan mijn artistieke kant. Zo ontdekte ik het schilderen en stond ik amper een half jaartje later voor een enorme uitdaging tijdens mijn deelname aan de Nieuwe Vermeer (TV) en vervolgens Project Rembrandt.
Photo Credits: De Eems
Plein Air schilderen 2.0
Bekijk ook eens de eerste aflevering van onze serie Toetsen & Streken waarin we de volgende stap in Plein air schilderen onderzoeken:
Volg me op Instagram: @vincentbrons
