afvinken maar
Stap 1: Materialen verzamelen
Cobra Olieverf (waterbasis)
◫ 409 Gebrande Omber +++
◫ 408 Rauwe (groene) Omber +++
◫ 411 Gebrande Sienna +++
■ 227 Gele Oker +++
□ 265 Transparant Oxidegeel +++
■ 105 Titaanwit (geen zinkwit) +++
■ 701 Ivoorzwart (Beenderzwart) +++
□ 504 Ultramarijn Blauw +++
■ 303 Cadmium rood (licht) +++
◫ 389 Kraplak rood +++
□ 419 Rode Oker +++
◪ 311 Vermiljoen +++
◪ 403 Van Dijk Bruin +++
◫ 629 Groene aarde +++
◫ 409 Gebrande Omber +++
◫ 408 Rauwe (groene) Omber +++
◫ 411 Gebrande Sienna +++
■ 227 Gele Oker +++
□ 265 Transparant Oxidegeel +++
■ 105 Titaanwit (geen zinkwit) +++
■ 701 Ivoorzwart (Beenderzwart) +++
□ 504 Ultramarijn Blauw +++
■ 303 Cadmium rood (licht) +++
◫ 389 Kraplak rood +++
□ 419 Rode Oker +++
◪ 311 Vermiljoen +++
◪ 403 Van Dijk Bruin +++
◫ 629 Groene aarde +++
Mediums:
- Universeel Schildermedium (bijv. Cobra Medium mix 100)
- Verdunningsmiddel (bijv. Cobra thinner 088)
- Glaceermedium (bijv. Cobra 092)
- Sneldrogende medium (bijv. Cobra 093)
- Penseel reiniger (bijv. Cobra 104) (how to video)
- Textuurmedium (bijv. Marmerslijp fijn 100 gr bij impasto)
- Verdunningsmiddel (bijv. Cobra thinner 088)
- Glaceermedium (bijv. Cobra 092)
- Sneldrogende medium (bijv. Cobra 093)
- Penseel reiniger (bijv. Cobra 104) (how to video)
- Textuurmedium (bijv. Marmerslijp fijn 100 gr bij impasto)
Penselen en kwasten:
1. Brede platte synthetische kwast (maat 20 -30)
Voor gesso onderschildering en imprimatura.
Voor gesso onderschildering en imprimatura.
2. Ronde synthetische penselen (maat 0, 1 ,2 ,4 en 6)
Voor de meeste details en zachte overgangen
Voor de meeste details en zachte overgangen
3. Platte korte synthetische penselen (maat 4, 8, 16)
Voor scherpe schaduwen in transparante lagen.
4. Platte lange synthetische penseel (maat 8, 10, 16)
Voor glaceren en subtiele transparante lagen.
Voor scherpe schaduwen in transparante lagen.
4. Platte lange synthetische penseel (maat 8, 10, 16)
Voor glaceren en subtiele transparante lagen.
5. Kattentong synthetische penseel (maat 8)
Voor zachte overgangen en licht/doodverf.
Voor zachte overgangen en licht/doodverf.
6. Brede ronde kwast (maat 16-20, varkenshaar)
Voor impasto en dikke verflagen.
Voor impasto en dikke verflagen.
7. Waaierpenseel synthetisch (maat 4)
Voor mengen en zachte kleurovergangen.
Voor mengen en zachte kleurovergangen.
tip voor gebruikers van verf op waterbasis
Synthetische penselen bij gebruik van verf op waterbasis
Er wordt online geregeld varkenshaar genoemd, maar voor watervermengbare verf werken synthetische penselen als Da Vinci Grigio of Rosemary & Co (Shiraz of Eclipse series) vaak beter bij onderschilderingen en glaceren, omdat ze hun vorm beter behouden bij gebruik met water. Voor meer info over verschillende soorten penselen, vormen en haartypen klik je op de button.
Overige Materialen
- Model of foto als referentie
- Palet 30x40 cm (rechthoekig van hout, papier of glas)
- Schilderstok (effectief voor kleine details aanbrengen)
- Gesso (+water om aan te mengen)
- Keukenrol papier
- Paneel (ACM Dibond of MDF + 3 lagen Golden Gesso)
of Schildersdoek (Linnen + 3 lagen Golden Gesso)
- Houtskool (of krijt wit of rood)
- Natte doek (voor correcties en zachte overgangen)
- Paletmes (blad 8-10 cm) of spatel voor impasto (dik schilderen)
- Fijn schuurpapier (p200-p600) + Stofkapje
- Ontvetter als Ammonia of St. Marc
- Droge zachte doeken (bij schoonmaken ondergrond)
- Verfschraper
- Optioneel: Luchtdichte Masterson paletbox voor langer nat houden van je (palet)verf
- Palet 30x40 cm (rechthoekig van hout, papier of glas)
- Schilderstok (effectief voor kleine details aanbrengen)
- Gesso (+water om aan te mengen)
- Keukenrol papier
- Paneel (ACM Dibond of MDF + 3 lagen Golden Gesso)
of Schildersdoek (Linnen + 3 lagen Golden Gesso)
- Houtskool (of krijt wit of rood)
- Natte doek (voor correcties en zachte overgangen)
- Paletmes (blad 8-10 cm) of spatel voor impasto (dik schilderen)
- Fijn schuurpapier (p200-p600) + Stofkapje
- Ontvetter als Ammonia of St. Marc
- Droge zachte doeken (bij schoonmaken ondergrond)
- Verfschraper
- Optioneel: Luchtdichte Masterson paletbox voor langer nat houden van je (palet)verf
een goed fundament vormt de basis
Stap 2: Prepareren (getinte) ondergrond
Het prepareren van de ondergrond is een belangrijke stap en de wijze waarop hangt af van de beelddrager. Ieder type beelddrager heeft zijn eigen voor- en nadelen. Of je nu kiest voor het gebruik van aquarelpapier, canvasboards, voorbespannen linnen doek, paneel (MDF, hardboard of alupanel als Dibond acm) Gessoboard of een zelf op te spannen schildersdoek. De ene is handig voor vluchtig gebruik, de ander vergt uitgebreidere voorbereiding. Bij panelen is het goed om de ondergrond eerst even schoon te maken met ammonia (of St. Marc) voordat je de Gesso lagen aanbrengt.
3 lagen gesso aanbrengen
Eerste laag Gesso
Doel: Een goede hechting met de ondergrond, dringt goed in. Aanpak: Heel licht schuren/ opruwen met zeer fijn schuurpapier p240-p600 en vervolgens schoonvegen met een schone doek. Met de brede platte kwast de Gesso met 20% water verdund aanbrengen - Ongeveer 1 uur droogtijd.
Eerste laag Gesso
Doel: Een goede hechting met de ondergrond, dringt goed in. Aanpak: Heel licht schuren/ opruwen met zeer fijn schuurpapier p240-p600 en vervolgens schoonvegen met een schone doek. Met de brede platte kwast de Gesso met 20% water verdund aanbrengen - Ongeveer 1 uur droogtijd.
Tweede laag Gesso
Doel: Voor structuur opbouwen, dekking verbeteren en eventueel een eerste basiskleur als ondergrond. Aanpak: Eerste laag opschuren met fijn schuurpapier. (stofkapje op) en verdunde Gesso (10% water) of onverdunde Gesso aanbrengen + eventueel al mengen met een matte acrylverf (bijv. Rode Oker of Gebrande Sienna) lichtjes aanbrengen met zachte synthetische kwast. Gesso van onderlaag mag licht doorschijnen - Ongeveer 1 uur droogtijd.
Derde laag Gesso
Doel: Voor structuur opbouwen, dekking verbeteren en eventueel een eerste basiskleur als ondergrond. Aanpak: Eerste laag opschuren met fijn schuurpapier. (stofkapje op) en verdunde Gesso (10% water) of onverdunde Gesso aanbrengen + eventueel al mengen met een matte acrylverf (bijv. Rode Oker of Gebrande Sienna) lichtjes aanbrengen met zachte synthetische kwast. Gesso van onderlaag mag licht doorschijnen - Ongeveer 1 uur droogtijd.
Derde laag Gesso
Doel: Eindstructuur creëren (glad of juist levendig), egale dekking + eventueel een 2e basiskleur voor ondergrond. Aanpak: Gesso onverdund opwerken tot een ‘mousse-achtige’ dikte in derde laag + matte(!) acryl kleur zoals modderig grijs (van omber, ivoorzwart en wit) voor een neutrale basis. Ook de randen goed meenemen - Ongeveer 1 uur droogtijd.
Daarna nog even kort opschuren, schoonmaken en je bent klaar voor de volgende stap! Hieronder een voorbeeld van een gekleurde onderlaag (ook wel imprimatura) van gebrande omber en gebrande sienna, op linnen.
Daarna nog even kort opschuren, schoonmaken en je bent klaar voor de volgende stap! Hieronder een voorbeeld van een gekleurde onderlaag (ook wel imprimatura) van gebrande omber en gebrande sienna, op linnen.
Imprimatura van Gebrande Sienna en Gebrande Omber
een sterke compositie vol spanning of harmonie
Stap 3: Compositie & kleurstrategie
Compositie bepalen
Of je nu in opdracht van een klant gaat schilderen of voor jezelf, je zult keuzes moeten maken voor de compositie. De compositie is de manier waarop onderdelen in je werk zijn gerangschikt. Het bepaalt hoe je oog door het beeld wordt geleid en welke elementen de meeste aandacht trekken. Kijk daarbij niet alleen naar de te kiezen grootte en plaats, maar ook naar de draaiing van je onderwerp;
Een recht van voren geplaatst portret straalt waardigheid uit. Een gekanteld hoofd maakt het portret levendiger en expressiever. De grootte en plaatsing van het onderwerp beïnvloeden de blik van de kijker.
Recht - Waardig
Gekanteld - Levendig
Hoofd klein - Kijkrichting breed
Spanning of harmonie door kleurstrategie
Na het maken van keuzes voor de compositie, is het zaak om te bepalen hoe je deze optimaal tot zijn recht gaat laten komen. Maak van tevoren een keuze over hoe je spanning of juist rust en harmonie in je compositie brengt met kleur en toonwaarden. Om je op weg te helpen:
Portret met contrasterende kleurtemperatuur:
Werken met Warm / Koud contrast - rode kleuren vermengd met geel voelen warm en dichtbij. Dezelfde rood vermengd met blauw oogt juist koel en verder weg. Handig voor contouren in het gezicht.
Werken met Warm / Koud contrast - rode kleuren vermengd met geel voelen warm en dichtbij. Dezelfde rood vermengd met blauw oogt juist koel en verder weg. Handig voor contouren in het gezicht.
Portret met sterke toonwaarden:
Vertrekpunt toonwaarden biedt een sterk contrast in Donkere en lichte kleuren tegenover elkaar. Dit kan met wit, grijs en zwart tinten maar ook in kleur.
Een complementair portret:
Contrast inbouwen met tegengestelde kleuren in de kleurwaaier, zoals groen tegenover rood.
Vertrekpunt toonwaarden biedt een sterk contrast in Donkere en lichte kleuren tegenover elkaar. Dit kan met wit, grijs en zwart tinten maar ook in kleur.
Een complementair portret:
Contrast inbouwen met tegengestelde kleuren in de kleurwaaier, zoals groen tegenover rood.
Blikvangers in een onverzadigd portret
Een enkel fel (verzadigd) kleur element contrasteert enorm in een overwegend grijstinten (onverzadigde) omgeving.
Een enkel fel (verzadigd) kleur element contrasteert enorm in een overwegend grijstinten (onverzadigde) omgeving.
Een harmonieus portret
Palet van analoge (gemeenschappelijke) kleuren (zoals aardetinten; omber/ sienna/gele oker/ zwart/wit) brengen rust en harmonie.
Vertrekpunt kleursoorten:
1. Primaire kleurcontrasten: Schilderij opgebouwd uit Rood/ blauw/ Geel + per kleur een warme en koele variant erbij mengen
2. Secundaire kleurcontrasten: Schilderij opgebouwd uit groen, oranje, paars + per kleur een warme en koele variant erbij mengen.
Palet van analoge (gemeenschappelijke) kleuren (zoals aardetinten; omber/ sienna/gele oker/ zwart/wit) brengen rust en harmonie.
Vertrekpunt kleursoorten:
1. Primaire kleurcontrasten: Schilderij opgebouwd uit Rood/ blauw/ Geel + per kleur een warme en koele variant erbij mengen
2. Secundaire kleurcontrasten: Schilderij opgebouwd uit groen, oranje, paars + per kleur een warme en koele variant erbij mengen.
kies de manier die bij je past
Stap 4: Het opzetten van de eerste schets
Afhankelijk van je niveau van observeren en tekenen kies je een methode om de schets zo treffend mogelijk met houtskool (je kunt zonder problemen over de houtskool heen schilderen) potlood, krijt of meteen met verf op het doek te krijgen. Bij portretschilderen helpt (basis) kennis over de anatomie van het gezicht. Het maakt daarnaast verschil of je met een levend model werkt of vanaf een bestaande beelddrager zoals een foto.
Portretschilderen met een levend model
Heb je de mogelijkheid om met een levend model te werken, dan is het verstandig eerst een losse schets op te zetten met houtskool (of met wit of rood krijt, geen zwart) of verf. Zonder in details te verzanden. Gebruik hulplijnen om de plaatsing van ogen, neus en mond te structureren. Het hoofd is opgebouwd uit grote volumes (voorhoofd, neus, jukbeenderen, kin) met kleinere volumes binnen deze vormen (neusvleugels, oogkas, lippen).
Heb je de mogelijkheid om met een levend model te werken, dan is het verstandig eerst een losse schets op te zetten met houtskool (of met wit of rood krijt, geen zwart) of verf. Zonder in details te verzanden. Gebruik hulplijnen om de plaatsing van ogen, neus en mond te structureren. Het hoofd is opgebouwd uit grote volumes (voorhoofd, neus, jukbeenderen, kin) met kleinere volumes binnen deze vormen (neusvleugels, oogkas, lippen).
portretverhoudingen_gezicht
Eerste lijnen gezicht live model (houtskool)
Losse schets als basis
Portretschilderen vanaf een foto
Werk je vanaf een (digitaal) bestaand beeld zoals een foto? Dan kan het handig zijn om over een foto een raster te tekenen. Dit raster neem je vervolgens over op je eigen beelddrager waardoor je houvast hebt om nauwkeuriger te tekenen. Immers, je weet precies in welk vakje wat zou moeten zitten wanneer je naar het voorbeeld kijkt. Dit wordt ook gedaan met beeldprojectie (beamer) op het doek, waarna de hele compositie kan worden overgetrokken.
Werk je vanaf een (digitaal) bestaand beeld zoals een foto? Dan kan het handig zijn om over een foto een raster te tekenen. Dit raster neem je vervolgens over op je eigen beelddrager waardoor je houvast hebt om nauwkeuriger te tekenen. Immers, je weet precies in welk vakje wat zou moeten zitten wanneer je naar het voorbeeld kijkt. Dit wordt ook gedaan met beeldprojectie (beamer) op het doek, waarna de hele compositie kan worden overgetrokken.
8 x 8 raster over de originele foto
Begin vullen raster tekening
8 x 8 raster op een Alu panel uitgetekend
houtskool tekening op linnen
de vorm en compositie vastleggen
Stap 5: De onderschildering
Je onderschildering is de bouwtekening of skelet van je schilderij. In de onderschildering creëer je tonale harmonie. Deze laag is vaak semi-transparant en wordt dun aangebracht. Mager, dus spaarzaam verdund met wat water (of terpentine bij klassieke olieverf). Je werkt monochroom (vaak in aardse tinten als gebrande omber) en het draait vooral om de plaatsing, proporties, tonale opbouw en grote vormen. De nadruk ligt hier dan ook op licht/donker contrasten (tonen), niet op kleur.
Onderschildering met Gebrande Omber op Dibond
Onderschildering met Gebrande Omber op linnen
Materiaal en techniek
Meng de Gebrande (of rauwe) Omber spaarzaam met wat water (of terpentine bij klassieke olieverf) om te verdunnen. Eventueel verdun je nu al met een Thinner (verdunningsmiddel), maar in deze fase is dat minder gebruikelijk i.v.m. droogtijd. Een vleugje Gele of Oranje Oker kan warmte toevoegen, evenals gebrande sienna voor de meest rode stukken… maar is (nog) niet noodzakelijk. Let goed op de overgang tussen belichte en schaduwrijke delen. Soms harde overgangen, soms zachte. Werk niet te donker in deze fase.
Meng de Gebrande (of rauwe) Omber spaarzaam met wat water (of terpentine bij klassieke olieverf) om te verdunnen. Eventueel verdun je nu al met een Thinner (verdunningsmiddel), maar in deze fase is dat minder gebruikelijk i.v.m. droogtijd. Een vleugje Gele of Oranje Oker kan warmte toevoegen, evenals gebrande sienna voor de meest rode stukken… maar is (nog) niet noodzakelijk. Let goed op de overgang tussen belichte en schaduwrijke delen. Soms harde overgangen, soms zachte. Werk niet te donker in deze fase.
een monochrome onderschildering in toonwaarden
Stap 6: Licht en Doodverf (Grisaille)
Wat is doodverf?
Doodverf is een techniek waarbij je in wit/ grijze of bruine tonen (monochroom) werkt om de verdeling van licht en donker te bepalen voordat je kleuren toevoegt. Dit helpt om een solide basis te leggen voor de uiteindelijke kleur- en tooncontrasten. Doel: Een eerste indruk van volume, lichtinval en sfeer. Je brengt lichtaccenten aan op de juiste vlakken (zoals het voorhoofd, neusbrug, jukbeenderen). Beschouw het model als vlakken door de ronde vormen te vereenvoudigen en onderzoek het lichteffect op de verschillende vormen — hoe het gezicht als sculptuur oplicht.
Hoe licht werkt in een schilderij
Door zorgvuldig te observeren, bepaal je hoe licht over het gezicht speelt: Ronde vormen (bijv. wang, kin) → Zachte, vloeiende overgangen. Hoekige structuren (bijv. neus, kaaklijn) → Meer contrast tussen licht en donker.
Doodverf is een techniek waarbij je in wit/ grijze of bruine tonen (monochroom) werkt om de verdeling van licht en donker te bepalen voordat je kleuren toevoegt. Dit helpt om een solide basis te leggen voor de uiteindelijke kleur- en tooncontrasten. Doel: Een eerste indruk van volume, lichtinval en sfeer. Je brengt lichtaccenten aan op de juiste vlakken (zoals het voorhoofd, neusbrug, jukbeenderen). Beschouw het model als vlakken door de ronde vormen te vereenvoudigen en onderzoek het lichteffect op de verschillende vormen — hoe het gezicht als sculptuur oplicht.
Hoe licht werkt in een schilderij
Door zorgvuldig te observeren, bepaal je hoe licht over het gezicht speelt: Ronde vormen (bijv. wang, kin) → Zachte, vloeiende overgangen. Hoekige structuren (bijv. neus, kaaklijn) → Meer contrast tussen licht en donker.
Voorbeeld van een gezicht, vereenvoudigd in vlakstructuren.
Diepte en contrast opbouwen
De doodverf is nog steeds relatief sober, maar iets rijker dan de onderschildering. Werk met dunne lagen zodat de onderschildering subtiel doorschemert. Je voegt eventueel al wat lichte huidskleuren of subtiele kleurtonen toe. Deze laag geeft een "doodse" indruk omdat het vlak, bleek en ongepolijst oogt.
Techniek: Schaduwen uitwerken
Gebruik een kattentong synthetische penseel (maat 8)
voor zachte overgangen. Voordat je wit toevoegt, kun je eventueel de donkers nog wat meer aanzetten of bijwerken. Donkere schaduwen (achtergrond en diepe schaduwen) → Dunne, transparante lagen gebrande omber en zwart. Lichte schaduwen (overgangsgebieden zoals wangen, kaaklijn, nek) → Gebruik hier een heel dun laagje omber en zwart in plaats van direct met wit te werken. Gebruik een brede kwast voor de grote vlakken en een kleiner ronder penseel voor de subtiele schaduwovergangen. Schaduw in de oogholtes, onder de neus en kin → eventueel al warme tonen toevoegen om de meestal warme reflecties uit de omgeving mee te nemen.
De doodverf is nog steeds relatief sober, maar iets rijker dan de onderschildering. Werk met dunne lagen zodat de onderschildering subtiel doorschemert. Je voegt eventueel al wat lichte huidskleuren of subtiele kleurtonen toe. Deze laag geeft een "doodse" indruk omdat het vlak, bleek en ongepolijst oogt.
Techniek: Schaduwen uitwerken
Gebruik een kattentong synthetische penseel (maat 8)
voor zachte overgangen. Voordat je wit toevoegt, kun je eventueel de donkers nog wat meer aanzetten of bijwerken. Donkere schaduwen (achtergrond en diepe schaduwen) → Dunne, transparante lagen gebrande omber en zwart. Lichte schaduwen (overgangsgebieden zoals wangen, kaaklijn, nek) → Gebruik hier een heel dun laagje omber en zwart in plaats van direct met wit te werken. Gebruik een brede kwast voor de grote vlakken en een kleiner ronder penseel voor de subtiele schaduwovergangen. Schaduw in de oogholtes, onder de neus en kin → eventueel al warme tonen toevoegen om de meestal warme reflecties uit de omgeving mee te nemen.
Wit komt erbij, en een keuze momentje
Twee opties voor het
maken van je grisaille
maken van je grisaille
In deze fase breng je meer contrast en vorm in het schilderij aan door het ophogen van lichte partijen. Weinig tot niet verdunnen, je wil vetter werken dan de vorige (verdunde) laag. Werk met een smalle of brede ronde kwast om de vormen te behouden en niet direct in details te verzanden. Begin met dunne laagjes wit en voeg dikker wit toe op plekken met de sterkste lichtval. Dunne laagjes wit zorgen voor subtiele oplichting. Dikkere witte verf brengt volume en nadruk op de belichte delen. Gebruik een vochtige doek of droge kwast om overgangen zachter te maken. Voordat je begint, dien je echter een keus te maken...
Optie 1. grisaille op basis van lichte zones
Deze methode is gebaseerd op chiaroscuro (licht-donker contrast). Met titaanwit (eventueel gemengd met een beetje omber of grijs) bouw je geleidelijk de lichte zones op in transparante of dekkende lagen.
De schaduwen laat je grotendeels ongemoeid: het donker van de imprimatura vormt al het schaduwgebied.
Materiaal: Titaanwit (eventueel gemengd met Gele of oranje Oker voor warmte)
Grisaille met Titaanwit over gebrande omber onderschildering
Optie 2. grisaille inclusief schaduwen
Deze aanpak is systematischer. Je gebruikt meestal titaanwit en Van Dijckbruin (of ivoorzwart) om een reeks toonwaarden te mengen (bijv. wit, lichtgrijs, middengrijs, donkergrijs/zwart).
Daarmee schilder je het volledige portret of figuur, inclusief schaduwen en halftonen, als een soort zwart-witfoto.
Materiaal: - Titaanwit (eventueel gemengd met Gele of oranje Oker voor warmte)
- Van Duijk Bruin of ivoorzwart (eventueel gemengd met rauwe of gebrande omber voor warmte, of ultramrijn voor koelere tint)
- Van Duijk Bruin of ivoorzwart (eventueel gemengd met rauwe of gebrande omber voor warmte, of ultramrijn voor koelere tint)
Grisaille met 4 tinten tussen Titaanwit en Ivoorzwart
een monochrome onderschildering in toonwaarden
Stap 7: Kleur
Zorg dat de onderschildering volledig droog is voordat je verdergaat. Dit duurt meestal 3 dagen tot een week. Als de verf nog nat is, kunnen de kleuren onbedoeld mengen of kan de verf later barsten. In deze fase werk je met subtiele kleurnuances en blijf je zuinig met het aantal kleuren. We verdunnen onze verf niet meer met water of terpentine. De kleur wordt opgebouwd in magere dunne, transparante lagen met een klein beetje medium om de grisaille niet te verliezen.
Palet ordenen
Ben je rechtshandig? Plaats je palet dan rechts van je schilderij en zorg dat deze ongeveer evenveel licht vangt als je doek. Verdeel je verf in toefjes van minimaal een centimeter groot langs de buitenranden van je (bijv. een rechthoekig, A3 formaat) palet in steeds dezelfde 4 groepen:
Links: Geel/ oranjetinten
Boven: Roden (incl gebrande sienna)
Rechts: Blauw/ Violet
Onder: Groen (incl omber naturel)
Linksonder: Wit
Rechtsonder: Zwart
Ben je rechtshandig? Plaats je palet dan rechts van je schilderij en zorg dat deze ongeveer evenveel licht vangt als je doek. Verdeel je verf in toefjes van minimaal een centimeter groot langs de buitenranden van je (bijv. een rechthoekig, A3 formaat) palet in steeds dezelfde 4 groepen:
Links: Geel/ oranjetinten
Boven: Roden (incl gebrande sienna)
Rechts: Blauw/ Violet
Onder: Groen (incl omber naturel)
Linksonder: Wit
Rechtsonder: Zwart
Fase 1: Transparante kleurzweem
We mengen nog geen kleuren op het palet in deze fase en gebruiken de verf in haar pure vorm. Neem je tijd, werk extreem dun en veeg kleuren in elkaar als een zachte waas. Schilder niet alles dicht in deze fase, maar laat bewust grijze delen doorschemeren. Je legt slechts een kleurige waas over je grisaille.
Benodigdheden
Penselen:
Gebruik een zachte ronde synthetische penseel (maat 4-8) voor kleine zones en een zachte synthetische kattentong penseel voor grotere.
Kleuren: (Geen wit!)
◫ 411 Gebrande Sienna +++
□ 419 Rode Oker +++
□ 265 Transparant Oxidegeel +++
□ 504 Ultramarijn Blauw +++
◫ 389 Kraplak rood +++
◫ 629 Groene aarde +++
Medium:
Cobra painting medium (mager, transparant met slechts enkele druppels. Geen water gebruiken, penselen ook goed uitwassen en drogen!)
We mengen nog geen kleuren op het palet in deze fase en gebruiken de verf in haar pure vorm. Neem je tijd, werk extreem dun en veeg kleuren in elkaar als een zachte waas. Schilder niet alles dicht in deze fase, maar laat bewust grijze delen doorschemeren. Je legt slechts een kleurige waas over je grisaille.
Benodigdheden
Penselen:
Gebruik een zachte ronde synthetische penseel (maat 4-8) voor kleine zones en een zachte synthetische kattentong penseel voor grotere.
Kleuren: (Geen wit!)
◫ 411 Gebrande Sienna +++
□ 419 Rode Oker +++
□ 265 Transparant Oxidegeel +++
□ 504 Ultramarijn Blauw +++
◫ 389 Kraplak rood +++
◫ 629 Groene aarde +++
Medium:
Cobra painting medium (mager, transparant met slechts enkele druppels. Geen water gebruiken, penselen ook goed uitwassen en drogen!)
Voorbeeld toepassing per zone in het gezicht
Over het algemeen geldt bij gezichten een regel dat Bovenste zone (voorhoofd) met minder bloedvaten meer geel is. De middenzone met meer bloedvaten (neus, wangen, oren) roodachtig of rozig en de onderste zone met dikkere huid en zichtbare doorbloeding (kin, kaaklijn, hals) koeler, grijziger, groenig/blauwig. Bij mannen kan baardgroei dit effect nog versterken. Vandaar een richtlijn;
Voorhoofd, neus, lippen en jukbeenderen:
Transparant Oxidegeel (puur of met 10% Rode oker) voor warme diepte. Mespuntje Kraplak voor vleugje roze, zeer zuinig! Breng dun aan voor een zonovergoten huidtint, versterkt het volume.
Wangen en neusbrug (tussen de ogen)
2 delen roodoker + 1 deel transparant oxide geel, voor een warme blos, voorzichtig met hoeveelheid, zacht laten overlopen.
Lippen en neusbasis (onderkant neus)
Rode oker + minitikje gebrande sienna geeft een diep warme kleur. Natuurlijk rood zonder oververzadiging.
Subtiel koele schaduwen oogkassen, kin en slapen
2 delen transparant oxide geel + 1 deel ultramarijn mengen met medium geven een olijfachtig groene kleur voor de onderzijde kaak, nekschaduw, binnenzijde oogkas en slaap.
Neutrale schaduw onderzijde kaak en hals
1 deel ultramarijn + 1 deel gebrande sienna geeft neutraal koele schaduw en diepte zonder grauw te worden. Eventueel Groene aarde gebruiken voor subtiele schaduwen.
Over het algemeen geldt bij gezichten een regel dat Bovenste zone (voorhoofd) met minder bloedvaten meer geel is. De middenzone met meer bloedvaten (neus, wangen, oren) roodachtig of rozig en de onderste zone met dikkere huid en zichtbare doorbloeding (kin, kaaklijn, hals) koeler, grijziger, groenig/blauwig. Bij mannen kan baardgroei dit effect nog versterken. Vandaar een richtlijn;
Voorhoofd, neus, lippen en jukbeenderen:
Transparant Oxidegeel (puur of met 10% Rode oker) voor warme diepte. Mespuntje Kraplak voor vleugje roze, zeer zuinig! Breng dun aan voor een zonovergoten huidtint, versterkt het volume.
Wangen en neusbrug (tussen de ogen)
2 delen roodoker + 1 deel transparant oxide geel, voor een warme blos, voorzichtig met hoeveelheid, zacht laten overlopen.
Lippen en neusbasis (onderkant neus)
Rode oker + minitikje gebrande sienna geeft een diep warme kleur. Natuurlijk rood zonder oververzadiging.
Subtiel koele schaduwen oogkassen, kin en slapen
2 delen transparant oxide geel + 1 deel ultramarijn mengen met medium geven een olijfachtig groene kleur voor de onderzijde kaak, nekschaduw, binnenzijde oogkas en slaap.
Neutrale schaduw onderzijde kaak en hals
1 deel ultramarijn + 1 deel gebrande sienna geeft neutraal koele schaduw en diepte zonder grauw te worden. Eventueel Groene aarde gebruiken voor subtiele schaduwen.
Wenkbrauwen en haargrens
2 delen gebrande sienna + 1 deel ultramarijn geeft aards warm grijzige tint voor natuurlijke schaduwen, ook rond de slaap en haargrens. Eventueel Groene aarde gebruiken voor subtiele schaduwen.
Tip: Gebruik een quick drying medium om de verf sneller te laten drogen en transparanter te maken. Wees zuinig, anders wordt de verf een vettige saus.
2 delen gebrande sienna + 1 deel ultramarijn geeft aards warm grijzige tint voor natuurlijke schaduwen, ook rond de slaap en haargrens. Eventueel Groene aarde gebruiken voor subtiele schaduwen.
Tip: Gebruik een quick drying medium om de verf sneller te laten drogen en transparanter te maken. Wees zuinig, anders wordt de verf een vettige saus.
Fase 2: Kleurmodellering
Nu pas gaan we kleuren mengen op het palet. De gemende kleuren gaan we met kleinere, subtielere toetsen op het doek zetten. Begin met transparante donkere kleuren. Vermijd zwart of bruin als standaard schaduwkleuren. Probeer donkerrood of donkerblauw.Zet de kleuren naast elkaar op het doek en veeg ze op sommige plaatsen in elkaar. Daarna gaan we over op de meer dekkende lichte delen door onze kleuren te mengen met dekkend titaanwit.
Penselen:
Gebruik een zachte ronde synthetische penseel (maat 4-8) voor kleine zones en een zachte synthetische kattentong penseel voor grotere.
Kleuren:
◪ 311 Vermiljoen +++
■ 303 Cadmium rood (licht) +++
■ 105 Titaanwit (geen zinkwit) +++
■ 701 Ivoorzwart (Beenderzwart) +++
◪ 403 Van Dijk Bruin +++
◫ 411 Gebrande Sienna +++
□ 265 Transparant Oxidegeel +++
Medium:
Cobra painting medium (Nu iets royaler, ongeveer 1 deel medium op 3 delen verf)
Nu pas gaan we kleuren mengen op het palet. De gemende kleuren gaan we met kleinere, subtielere toetsen op het doek zetten. Begin met transparante donkere kleuren. Vermijd zwart of bruin als standaard schaduwkleuren. Probeer donkerrood of donkerblauw.Zet de kleuren naast elkaar op het doek en veeg ze op sommige plaatsen in elkaar. Daarna gaan we over op de meer dekkende lichte delen door onze kleuren te mengen met dekkend titaanwit.
Penselen:
Gebruik een zachte ronde synthetische penseel (maat 4-8) voor kleine zones en een zachte synthetische kattentong penseel voor grotere.
Kleuren:
◪ 311 Vermiljoen +++
■ 303 Cadmium rood (licht) +++
■ 105 Titaanwit (geen zinkwit) +++
■ 701 Ivoorzwart (Beenderzwart) +++
◪ 403 Van Dijk Bruin +++
◫ 411 Gebrande Sienna +++
□ 265 Transparant Oxidegeel +++
Medium:
Cobra painting medium (Nu iets royaler, ongeveer 1 deel medium op 3 delen verf)
Fase 3: Glaceren & Textuur
Glaceren is het aanbrengen van een dunne, transparante laag over een droge onderlaag. Dit verdiept kleuren en verhoogt contrasten. Kleuren die mat en dof leken, worden voller en levendiger, terwijl warme kleuren intenser en koelere tinten glanzender worden. Werk in meerdere dunne lagen voor de beste dieptewerking, maar laat de lagen volledig drogen voordat je er een nieuwe glacis laag overheen aanbrengt. Je kunt op één dag prima meerdere glaciskleuren aanbrengen in verschillende gebieden, zolang je niet over elkaar heen werkt. Droogtijd 1 (dunne matig vette lagen) tot 5 dagen (Dikke, vettige lagen).
Penselen:
Gebruik een zachte ronde synthetische penseel (maat 4-8) voor kleine zones en een zachte synthetische kattentong penseel voor grotere.
Kleuren:
◫ 411 Gebrande Sienna +++
□ 265 Transparant Oxidegeel +++
□ 504 Ultramarijn Blauw +++
◫ 389 Kraplak rood +++
◫ 409 Gebrande Omber +++
Optioneel:
◫ 629 Groene aarde +++
Medium:
Cobra Glazing medium (Hoog vetgehalte, zeer vloeiend en glanzend. Mengen in 1:1 of zelfs meer medium dan verf.
Glaceren is het aanbrengen van een dunne, transparante laag over een droge onderlaag. Dit verdiept kleuren en verhoogt contrasten. Kleuren die mat en dof leken, worden voller en levendiger, terwijl warme kleuren intenser en koelere tinten glanzender worden. Werk in meerdere dunne lagen voor de beste dieptewerking, maar laat de lagen volledig drogen voordat je er een nieuwe glacis laag overheen aanbrengt. Je kunt op één dag prima meerdere glaciskleuren aanbrengen in verschillende gebieden, zolang je niet over elkaar heen werkt. Droogtijd 1 (dunne matig vette lagen) tot 5 dagen (Dikke, vettige lagen).
Penselen:
Gebruik een zachte ronde synthetische penseel (maat 4-8) voor kleine zones en een zachte synthetische kattentong penseel voor grotere.
Kleuren:
◫ 411 Gebrande Sienna +++
□ 265 Transparant Oxidegeel +++
□ 504 Ultramarijn Blauw +++
◫ 389 Kraplak rood +++
◫ 409 Gebrande Omber +++
Optioneel:
◫ 629 Groene aarde +++
Medium:
Cobra Glazing medium (Hoog vetgehalte, zeer vloeiend en glanzend. Mengen in 1:1 of zelfs meer medium dan verf.
de laatste fase van je klassieke portret
Stap 8: Accenten en afwerking
Nu komt het aan op gevoel en finesse, vertrouw op je schildershand. Rembrandt wilde zijn doeken niet perse glad hebben, er mogen streken en reliëf zichtbaar worden met dikke plakken verf. (Impasto) Door sommige delen vaag te maken en andere scherp te houden, kun je diepte en perspectief versterken. Wissel losse, expressieve penseelstreken af met precieze details voor een dynamisch en levendig schilderij.
Leef je doordacht uit
Herstel foutjes door het weg te halen met paletmes, vinger of doek. Schilderen is soms ook juist verf weghalen. Voeg als laatste wat subtiele contrasten aan om het spannend te maken. Bijvoorbeeld dikke verf (wit of geel) voor glimlicht zoals op een parel. Maar doe er niet teveel! Wanneer een dikke impasto laag droog is, kun je er weer een andere transparante kleur kleur als lichtgeel overheen schilderen. Denk aan de mouw bij het Joodse Bruid schilderij van rembrandt. Andere delen van het werk laat je juist weer vloeiender en minder impasto op het doek verschijnen. De afwisseling maakt het werk spannend. Varieer met Ruwe en gladde stukken, werk netjes en grof naast klaar. Of kras met achterkant penseel in de natte verf. (haar plukjes glans)
Penselen:
Precieze details - Ronde of fijne synthetische penseel
Losse streken - Filbert of platte kwast (mét veer)
Impasto aanbrengen - Varkenshaar penseel, of paletmes
Krasjes / lijnen - Achterkant penseel, penseelsteel
Wegvegen / corrigeren - Doekje of vinger
Kleuren:
◪ 311 Vermiljoen +++
□ 265 Transparant Oxidegeel +++
◫ 389 Kraplak rood +++
■ 105 Titaanwit (geen zinkwit) +++
□ 504 Ultramarijn Blauw +++
◪ 403 Van Dijk Bruin +++
■ 227 Gele Oker +++
■ 303 Cadmium rood (licht) +++
Medium:
Herstel foutjes door het weg te halen met paletmes, vinger of doek. Schilderen is soms ook juist verf weghalen. Voeg als laatste wat subtiele contrasten aan om het spannend te maken. Bijvoorbeeld dikke verf (wit of geel) voor glimlicht zoals op een parel. Maar doe er niet teveel! Wanneer een dikke impasto laag droog is, kun je er weer een andere transparante kleur kleur als lichtgeel overheen schilderen. Denk aan de mouw bij het Joodse Bruid schilderij van rembrandt. Andere delen van het werk laat je juist weer vloeiender en minder impasto op het doek verschijnen. De afwisseling maakt het werk spannend. Varieer met Ruwe en gladde stukken, werk netjes en grof naast klaar. Of kras met achterkant penseel in de natte verf. (haar plukjes glans)
Penselen:
Precieze details - Ronde of fijne synthetische penseel
Losse streken - Filbert of platte kwast (mét veer)
Impasto aanbrengen - Varkenshaar penseel, of paletmes
Krasjes / lijnen - Achterkant penseel, penseelsteel
Wegvegen / corrigeren - Doekje of vinger
Kleuren:
◪ 311 Vermiljoen +++
□ 265 Transparant Oxidegeel +++
◫ 389 Kraplak rood +++
■ 105 Titaanwit (geen zinkwit) +++
□ 504 Ultramarijn Blauw +++
◪ 403 Van Dijk Bruin +++
■ 227 Gele Oker +++
■ 303 Cadmium rood (licht) +++
Medium:
Impasto - Recht uit de tube, eventueel met Cobra Painting Paste voor body
Transparante sluier over impasto - Cobra Glazing Medium – dun en glanzend
Details modelleren - Cobra Painting Medium (licht vet, maar nog controleerbaar)
Transparante sluier over impasto - Cobra Glazing Medium – dun en glanzend
Details modelleren - Cobra Painting Medium (licht vet, maar nog controleerbaar)
Vermijd water, gebruik alleen olie-compatibele mediums — vanaf deze fase werk je "vet".
weetjes over klassiek portretschilderen
Veelgestelde vragen
Wat betekent het vet over mager principe?
Vet over mager betekent dat elke nieuwe laag verf meer olie of medium bevat dan de vorige. Dit voorkomt barsten en zorgt voor een duurzame schildering.
Hoe gebruik je glaceermedium?
Glaceermedium wordt toegevoegd aan transparante kleuren om dunne, doorschijnende lagen vol vloei te creëren, wat de diepte en helderheid van kleuren versterkt.
Welke kleuren zijn het beste voor glaceren?
Transparante kleuren zoals Kraplakrood, Gebrande Sienna, Gebrande Omber, Transparant Oxidegeel en Ultramarijn Blauw werken het beste voor glaceren.
Hoe creëer je een impasto-effect?
Gebruik dikke verf zoals Titaanwit, eventueel gemengd met modelleer pasta, marmer- of krijtpoeder en breng dit aan met een paletmes of spatel.
Wat is het belang van een onderschildering?
Een onderschildering helpt bij het vastleggen van licht en schaduw voordat de kleuren worden aangebracht, waardoor het schilderij meer diepte krijgt.
Vet over mager betekent dat elke nieuwe laag verf meer olie of medium bevat dan de vorige. Dit voorkomt barsten en zorgt voor een duurzame schildering.
Hoe gebruik je glaceermedium?
Glaceermedium wordt toegevoegd aan transparante kleuren om dunne, doorschijnende lagen vol vloei te creëren, wat de diepte en helderheid van kleuren versterkt.
Welke kleuren zijn het beste voor glaceren?
Transparante kleuren zoals Kraplakrood, Gebrande Sienna, Gebrande Omber, Transparant Oxidegeel en Ultramarijn Blauw werken het beste voor glaceren.
Hoe creëer je een impasto-effect?
Gebruik dikke verf zoals Titaanwit, eventueel gemengd met modelleer pasta, marmer- of krijtpoeder en breng dit aan met een paletmes of spatel.
Wat is het belang van een onderschildering?
Een onderschildering helpt bij het vastleggen van licht en schaduw voordat de kleuren worden aangebracht, waardoor het schilderij meer diepte krijgt.
over de schrijver
Een stukje achtergrond
over Vincent brons
over Vincent brons
